مبانی نظری وپیشینه پژوهش روند تحوّل علم
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2 - 1 - مبانی نظری پژوهش
2 - 1 - 1 - مقدمه
درباره علم و تعریف آن دیدگاه های مختلفی ارائه شده است . در فرهنگ دهخدا برای واژه علم ، معانی دانستن ، یقین کردن ، دریافتن ، ادراک ، استوار کردن ، معرفت ، دانش ، آگاهی و شناسایی به کار برده شده است ( دهخدا ، 1337 ). حیدری ( 1389 ) معنای علم و دانش را در مراحل ابتدایی با معنای امروزین آن متفاوت دانسته و بیان می دارد که علم در آغاز با جادو ، خرافه ، اخترگویی و دین همراه بوده است . سروش ( 1379 ) معتقد به کاربرد دو معنای مختلف برای علم در زبان فارسی و عربی است . معنای اصلی و نخستین علم ، دانستن در برابر ندانستن است . در این معنا ، همه دانستنی ها صرف نظر از نوع آنها علم نامیده می شود و عالم به کسی گفته می شود که جاهل نباشد . علم در معنای دوم به دانستنی هایی گفته می شود که تجربه مستقیم حسی در داوری یا گردآوری آنها دخالت داشته باشد که در این مفهوم علم در برابر همه دانستنی هایی قرار می گیرد که قابل آزمون نیستند . تولد علم به معنی مطلق آگاهی ( معنای اول )، هم آغاز با تولد بشر است و رشد آن به معنای دوم ، از آغاز دوره رنسانس به بعد است . کلمه science در انگلیسی و فرانسه معادل معنای دوم علم می باشد .
برونوفسکی ( 1368 ) علم به صورتی که ما آن را می شناسیم مخلوق سیصد سال گذشته می داند . به عقیده او این علم در دنیایی ساخته شده است که در حدود سال 1660 هنگامی که اروپا خود را از کابوس طولانی جنگ های مذهبی رها می ساخت و زندگی خود را بر مبنای تجارت و صنعت آغاز می کرد شکل نهایی گرفته است .
به عقیده ویلیام و هال ( 1363 ) مهم ترین دوره های پیشرفت علمی ، دوره یونانیان اسکندرانی ، دوره انقلاب علمی در سده هفدهم ، دوره مادیگرایی در سده نوزدهم و دوره نوین می باشد . دوره نخست ، با علم گذشته های دور ، به ویژه علم مصری ، بابلی و دوران نخستین یونان پیوند دارد . دوره دوّم ، با مجموعه ای از جنبش های سیاسی ، نظامی ، اقتصادی و دینی به دوره نخست مربوط بوده است . دوره سوّم ، علوم ریاضی پیشرفت چشم گیر داشته است . دوره چهارم ، دوره پیشرفت فنی و رشد سرسام آور علم است .
2 - 1 - 2 - مروری بر روند تحوّل علم در ایران
اندیشه های علمی در ایران ریشه هایی